ઈતિકાફ એક એવી ઈબાદત છે, જે વ્યક્તિને દુનિયાની વ્યસ્તતાથી અલગ કરી અલ્લાહની મહોબ્બત અને તેની રહેમત તરફ નજીક કરે છે.
✔️ જે વ્યક્તિ ઈખ્લાસ અને ઈમાન થી ઈતિકાફ કરે છે, તેના ગુનાહો માફ થાય છે, દુઆઓ કબૂલ થાય છે, અને જન્નતની ખુશખબરી પ્રાપ્ત થાય છે.
✔️ જો કોઈ વ્યક્તિ ઈતિકાફને ઈમાન અને શરઈ પદ્ધતિ અનુસાર કરે, તો તે દુનિયા અને આખેરત સફળ થઈ શકે છે.
✔️ ઈતિકાફ એ અલ્લાહની રહેમત અને માફી મેળવવાનો સર્વશ્રેષ્ઠ ઉપાય છે.
રમઝાનના અંતિમ દસ દિવસોમાં મસ્નૂન ઈતિકાફ સુન્નત-એ-મુઅક્કદા છે, જે બહુ બરકતભર્યું અને ફજીલતવાળું છે.
📜 ઈતિકાફ સંબંધિત કેટલીક હદીસો
📖 નબી ﷺ દર વર્ષે ઈતિકાફ કરતા હઝરત આઈશા રદીયલ્લાહુ અન્હા ફરમાવે છે: “નબી કરીમ ﷺ રમઝાનના છેલ્લાં દસ દિવસોમાં ઈતિકાફ કરતા, ત્યાં સુધી કે અલ્લાહે તમને વફાત આપી. પછી તમારા પછી તમારી અજવાજે મુતહરાતે (પવિત્ર પત્નીઓએ) પણ ઈતિકાફ કર્યો.” (બુખારી: 2026, મુસ્લિમ: 1172)
📖 ઈતિકાફ અને લૈલતુલ કદર હઝરત આઈશા રદીયલ્લાહુ અન્હા ફરમાવે છે: “રસૂલુલ્લાહ ﷺ રમઝાનના છેલ્લાં દસ દિવસોમાં ઈતિકાફ કરતા અને કહેતા કે લૈલતુલ કદરને રમઝાનના છેલ્લાં દસ દિવસોમાં શોધો.” (બુખારી: 2020, મુસ્લિમ: 1169)
📖 ઈતિકાફ – અલ્લાહની રજા મેળવવાનો માર્ગ હઝરત ઇબ્ને અબ્બાસ રદીયલ્લાહુ અન્હુ રીવાયત કરે છે કે: “જે વ્યક્તિ અલ્લાહની રજા માટે એક દિવસ ઈતિકાફ કરે છે, અલ્લાહ તેના અને જહન્નમ વચ્ચે ત્રણ ખાઈઓનું અંતર મૂકી દે છે, અને દરેક ખાઈ ધરતી અને આકાશ જેટલી દૂર હોય છે.” (તબરાની, મુસ્તદરક હાકિમ: 2599)
📖 ઈતિકાફ – ગુનાઓથી બચવાનો રસ્તો હઝરત ઇબ્ને અબ્બાસ રદીયલ્લાહુ અન્હુ ફરમાવે છે: “જે વ્યક્તિ ઈતિકાફમાં બેઠી, તે ગુનાઓથી પણ બચી અને તે બધી નેકી પણ મેળવી, જે સામાન્ય માણસ કરતો હોય.” (ઇબ્ને માજાહ: 1781)
📖 ઈતિકાફ અને જન્નતની ખુશખબરી હઝરત અલી રદીયલ્લાહુ અન્હુ ફરમાવે છે કે: “જે વ્યક્તિ ઈમાન અને સવાબની નિયતથી ઈતિકાફ કરે, તેના અગાઉના તમામ ગુનાઓ માફ થઈ જાય છે.” (અલ-તરગીબ વલ-તરહીબ: 2/86)
📖 ઈતિકાફ અને મસ્જિદમાં રહેવું હઝરત અબૂ હુરૈરા રદીયલ્લાહુ અન્હુ રીવાયત કરે છે કે: “મસ્જિદો અલ્લાહના ઘરો છે, અને જે વ્યક્તિ ઈતિકાફ દરમિયાન તેમાં સમય વિતાવે, તે અલ્લાહના મહેમાન તરીકે રહે છે, અને અલ્લાહ પોતાના મહેમાનનું સન્માન જરૂર કરે છે.” (અલ-તરગીબ વલ-તરહીબ: 2/87)
📖 ઈતિકાફ કરનારની દુઆ કબૂલ થાય છે હઝરત અબ્દુલ્લાહ ઇબ્ને ઉમર રદીયલ્લાહુ અન્હુ રીવાયત કરે છે કે: “ત્રણ માણસોની દુઆ કદી રદ થતી નથી: 1) રોઝા રાખનારાની ઇફ્તાર સમયે, 2) ન્યાયી શાસકની, અને 3) ઈતિકાફ કરનારની.” (બેહકી: 8163) ————-
🌙 ઈતિકાફના મસઅલા અને અહકામ 🌙
ઈતિકાફના પ્રકાર ઈતિકાફ ત્રણ પ્રકારનો હોય છે:
સુન્નત-એ-મુઅક્કદા ✨ – રમઝાનના છેલ્લાં દસ દિવસો દરમિયાન કરાતો ઈતિકાફ, જે નબી ﷺનો નિયમિત સુન્નત હતી.
❌ રોઝો તોડવું → ઈતિકાફ રોઝા સાથે જોડાયેલું છે; જો રોઝો તૂટી જાય, તો ઈતિકાફ પણ તૂટી જશે.
❌ પત્ની સાથે મિલન → ઈતિકાફ બાતિલ (અયોગ્ય) થઈ જશે.
✅ જો ઈતિકાફ તૂટી જાય, તો ફરીથી નવું ઈતિકાફ શરૂ કરવું પડશે.
સ્ત્રીઓ માટે ઈતિકાફના મસઅલા 👩
✔️ સ્ત્રીઓએ ઈતિકાફ માટે એવી જગ્યા પસંદ કરવી, જ્યાં તેઓ સામાન્ય રીતે નમાઝ અદા કરે.
✔️ સ્ત્રીઓએ ઈતિકાફ દરમિયાન ફાલતુ વાતો, દુનિયાવિષયક કામો અને ઘરની જવાબદારીઓથી બચવું જોઈએ.
❌ હૈઝ (માસિક ધર્મ) આવતા બાદ સ્ત્રીનું ઈતિકાફ તૂટી જાય.
ઈતિકાફ કરનાર માટે સુન્નત કામો 🌟
✔️ ૫ નમાઝ જમાત સાથે સમયસર અદા કરવી. ✔️ વધુમાં વધુ કુરઆનની તિલાવત અને અલ્લાહનો ઝિક્ર કરવો. ✔️ નફ્લ નમાઝ, દુઆ અને તોબા-ઈસ્તિગફારમાં મશગુલ રહેવું. ✔️ લૈલતુલ કદરની શોધમાં રાત્રે વધુ ઈબાદત કરવી.
ઈતિકાફ પૂરુ થાય ત્યારે શું કરવું? 🌙
✔️ ચાંદરાતે ઈતિકાફ પૂરુ થાય ત્યારે, અલ્લાહ હુઝુર ઈબાદતની કબૂલિયત માટે દુઆ કરવી. ✔️ ઘર પાછા જવાના પછી પણ નેકી અને ઈબાદત ચાલુ રાખવી.
ઈતિકાફ માટે જરૂરી શરતો ✅ ✅ ઈસ્લામ: ગૈર-મુસ્લિમ ઈતિકાફ નથી કરી શકતા. ✅ સુસ્જાનતા (અકલ અને હોશ): બેહોશ અથવા માનસિક અસંતુલિત વ્યક્તિ ઈતિકાફ નહીં કરી શકે. ✅ બાલિગ હોવું: નાબાલિગ બાળક ઈતિકાફ કરી શકે, પરંતુ ફરજ નહીં. ✅ રોજો રાખવું: રમઝાનના ઈતિકાફ માટે રોઝા ફરજિયાત, પરંતુ નફ્લ ઈતિકાફ બગેર રોઝા પણ થઈ શકે. ✅ મસ્જિદમાં હોવું: પુરુષો માટે મસ્જિદ ફરજ છે; સ્ત્રીઓ ઘરમાં નિર્ધારિત જગ્યાએ નમાઝ અદા કરી શકે.
ઈતિકાફમાં કયા અમલ વધુ કરવા જોઈએ? 📚
✔️ કુરઆનની તિલાવત: શક્ય તેટલું કુરઆન પઢવું અને તેના અર્થનો અભ્યાસ કરવો. ✔️ ઝિક્ર-અઝકાર: સુબહાનલ્લાહ, અલહમ્દુલિલાહ, અલ્લાહુ અકબર, લા ઈલાહા ઈલ્લલ્લાહ જેવા ઝિક્ર સતત કરતા રહેવું. ✔️ દરૂદ શરીફ: નબી ﷺ પર સતત દરૂદ મોકલવો – ઉત્તમ ઈબાદત. ✔️ દુઆ: ખાસ કરીને મગરિબ અને ફજર બાદ તથા લૈલતુલ કદરની રાત્રિઓમાં. ✔️ નફ્લ ઈબાદત: તહજ્જુદ, ઇશરાક, ચાસ્ત અને અવાબીનની નમાઝ. ✔️ ઈલ્મી કિતાબ: હદીસ, સીરત-એ-નબવી અને અન્ય દીની કિતાબો નો અભ્યાસ. ✔️ લૈલતુલ કદરની શોધ: રમઝાનના છેલ્લાં દિવસોમાં (૨૧, ૨૩, ૨૫, ૨૭, ૨૯) વધારે ઈબાદત.
ઈતિકાફ દરમિયાન ઊંઘ અને ખાવા-પીવાની આદતો 😴🍽️ ✔️ મસ્જિદમાં સૂવું જાઇઝ છે, પરંતુ વધારે ઊંઘથી ઈબાદતનો સમય ગુમવાની શક્યતા. ✔️ સહેરી અને ઈફ્તાર મસ્જિદમાં કરી શકાય, પણ મસ્જિદને ગંદા કરવાની અમલ જાઇઝ નથી. ✔️ ખાવા પીવા પછી સફાઈ નું ખાસ ધ્યાન રાખવું.
સામાન્ય પ્રશ્નો અને જવાબો ❓💡 ❓ શું ઈતિકાફ દરમિયાન મોબાઈલ વાપરી શકાય? ✔️ હા, ફક્ત દિની કામો (કુરઆન, હદીસ, ઈલ્મી લેખન) માટે. ❌ સોશિયલ મીડિયા, ગપસપ અને અન્ય દુનિયાવી બાબતોમાં સમય બગાડવો ઈતિકાફના હેતુ વિરુદ્ધ.
❓ શું બીમાર વ્યક્તિ ઈતિકાફ કરી શકે? ✔️ હા, જો બીમારી હલકી હોય અને મસ્જિદમાં રહેવું શક્ય હોય. ❌ મોટી બીમારીને કારણે મસ્જિદ છોડવું પડે, તો ઈતિકાફ તૂટી જશે.
❓ શું સ્ત્રીઓ મસ્જિદમાં ઈતિકાફ કરી શકે? ✔️ હા, ફિકહ માલિકી અને હનબલી મુજબ, જો મસ્જિદમાં પૂરેપૂરો પરદો હોય. ❌ ફિકહ હનફી મુજબ, સ્ત્રીઓએ ઘરમાં પોતાનું વિશેષ ઈબાદતખાનું રાખવું જોઈએ.
❓ જો ઈતિકાફ તોડવું પડે, તો શું કરવું? ✔️ જોખમી સ્થિતિ (જેમકે તીવ્ર બીમારી)ના કારણે તોડવું પડે, તો ફરીથી સમગ્ર ૧૦ દિવસનો ઈતિકાફ કરવો પડશે.
❓ શું ગરમીથી બચવા માટે પંખો અથવા AC વાપરી શકાય? ✔️ હા, આરામ માટે સહાયક છે અને ઈબાદત પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મદદ કરે છે.
❓ શું ઈતિકાફમાં વાતચીત કરી શકાય? ✔️ હા, જરૂરિયાત મુજબ વાતચીત કરી શકાય, પરંતુ વધુ વાતો કે દુનિયવી ચર્ચાઓ ટાળી દેવી જોઈએ.
ઈતિકાફ પૂરુ થયા પછી શું કરવું? ✔️ જ્યારે શવ્વાલનું ચાંદ દેખાય, ત્યારે ઈતિકાફ પૂરુ થાય. ✔️ અલ્લાહ સમક્ષ ઈબાદતની કબૂલિયત માટે દુઆ કરવી. ✔️ મસ્જિદમાંથી નીકળતા પહેલા બે રકઅત નફ્લ નમાઝ અદા કરવી. ✔️ ઘરે પાછા ગયા પછી પણ વધુ ઈબાદત કરવાનો પ્રયાસ કરવો.
